The Queen Is Dead, Long Live The Smiths!

The Smiths zijn de invloedrijkste band van de jaren tachtig en daarna. En, The Smiths zijn belangrijker geweest dan The Beatles. Zo die zit, heb ik uw aandacht? Als erfgenamen van The Jam en stadgenoten The Buzzcocks brengt de band tussen ’84 en ’87 vier platen (en daarnaast veel singles) uit die het muzikale landschap definitief zouden veranderen. 



Terug naar de eenvoud van gitaar, bas, drum en zang als remedie tegen de dicht gesmeerde, glad gepolijste, door synthesizers gedomineerde deuntjes van die tijd. 

The Smiths als reddingsboei voor de jeugd ten tijde van iron lady Margaret Thatcher. Een band die zich manifesteerde als een hechte eenheid tegen de rest van de wereld, met zanger Morrissey en gitarist Johnny Marr als creatieve spil. 

Waarom zette juist deze band Engeland zo op zijn kop? Daar zijn denk ik meerdere redenen voor op te noemen. Belangrijkste reden is dat The Smiths fantastische nummers en albums hebben gemaakt. Ten tweede had de band met Morrissey een tekstschrijver van formaat in de gelederen. Zijn afwisselend cynische, melancholische en grappige teksten vonden gretig weerklank bij een opgroeiende generatie in een grauw Engeland. Zijn teksten handelden over gevoelens als onzekerheid en weltschmertz, maar ook messcherpe kritiek op het koningshuis en de politiek werd niet geschuwd.

Een voorbeeld van de vileine humor van The Smiths in het nummer The Queen is Dead: 

So, I broke into the palace
With a sponge and a rusty spanner
She said : "Eh, I know you, and you cannot sing"
I said : "That's nothing - you should hear me play piano"

Dit was geen protestband met drammerige, betweterige aanklachten. Voorman Morrissey was, en dat is reden nummer drie, een mix van Oscar Wilde en James Dean. Een scherpe, intellectuele geest die eigenlijk op het podium pas tot leven kwam. Als zanger ontpopte de teruggetrokken Morrissey zich tot een flamboyante spreekbuis van een intens verveelde generatie. Alle verlegen jongens en meisjes, die hun dagen sleten op hun kamer luisterend naar muziek en fantaserend over hun helden, zagen hun droom door hem waarheid worden: van dromerige nerd tot intellectuele ster. 

Een ster die zich echter niet in zijn kaarten liet kijken. Hij bleef op veilige afstand, zodat niemand echt achter de façade kon kijken. Tenzij er geen façade was; misschien stond de echte Morrissey juist op het podium. Een mysterieuze kluizenaar die woorden vond bij de gevoelens van een belangrijk deel van het jongere deel van de bevolking. Een aantrekkelijke paradox en daarom reden nummer vier.

Tot slot is de rol van gitarist Johnny Marr als schrijver van de melodieën niet te overschatten. Soms klinken de melodieën verraderlijk luchtig, maar luister dan eens goed naar Morrissey’s teksten; waarschijnlijk zijn deze dan op hun zwartgalligst. Alle nummers van The Smiths zijn toegankelijk en puur in hun eenvoud. Die eenvoud is schijn, maar het klinkt allemaal zo, tja, zoals The Smiths.

Na vier platen stapte Marr op en daarmee stopte de band. Gestopt op hun hoogtepunt. De split was rommelig en weinig vreedzaam. Maar dat doet niet ter zake. The Smiths waren een spreekbuis van ongelukkige pubers en een verveelde generatie. Zij gaven hoop,  schoonheid en poëzie in een kille tijd. Zonder The Smiths zou er geen sprake zijn van The Stone Roses, Blur, Oasis, Suede etcetera. Een band die de tijdgeest haarfijn aangaf maar niet tijdgebonden was. Eerder tijdloos: nog steeds klinken zij urgent, fris en ‘van nu’.

PlusMingus maakt het zich makkelijk nu en laat u achter met twee clipjes van The Smiths. Oh ja, en waarom The Smiths beter zijn dan The Beatles? Makkelijk: The Beatles raken je niet. Niet zoals The Smiths. Halalalalalalaladieee!